Spreken kan voor veel mensen lastig zijn, waaronder voor introverten. Ik sprak het afgelopen jaar dertig introverte leiders uit binnen- en buitenland over hun ervaringen, waaronder ook die met spreken in het openbaar. Hieronder deel ik een aantal van die ervaringen. 

Introversie en spreekangst worden nogal eens op één hoop gegooid. Zowel introverte mensen als mensen met spreekangst treden niet graag op de voorgrond, maar zij hebben daar elk hun eigen reden voor. Waar het bij iemand met spreekangst vooral gaat om schaamte, heeft het bij een introvert te maken met de manier waarop zijn hersenen in elkaar zitten. Een introvert is namelijk gevoeliger voor prikkels van buitenaf dan een extravert, waardoor hij liever niet in het middelpunt staat. 

Dit wil echter niet zeggen dat een introvert geen goede spreker kan zijn, integendeel. En daar zijn legio voorbeelden van. Denk aan Barack Obama bijvoorbeeld, of Arianna Huffington. Allebei introvert, maar zeker in staat om een mooie speech af te leveren. 

Dat was ook mijn ervaring tijdens de gesprekken die ik het afgelopen jaar had met dertig introverte leiders uit de hele wereld. Die gesprekken waren onderdeel van het schrijfproces van mijn eerste boek, Introvert Leiderschap. Ik vroeg de leiders naar hun ervaringen en die liepen erg uiteen. Toch gaven velen van hen toe dat spreken in het openbaar toch wel veel van hen vroeg. Niet zo gek, gezien alle prikkels die dat met zich meebrengt.

Eigen manier

Een mooi voorbeeld daarvan vind ik Joseph Kessels, oprichter van adviesbureau Kessels en Smit. Hij liet zich uitgebreid trainen in spreken in het openbaar en bedacht daardoor zijn eigen manier om het te doen. ,,Ik heb mezelf daar in de afgelopen veertig jaar wel toe gedwongen. Ik heb ook vormen gevonden waar ik me er niet zo ongelukkig bij voel, namelijk door muziek- en filmfragmenten te gebruiken en onorthodoxe voorwerpen. Maar het betekent nog steeds dat als ik bij een conferentie een inleiding moet houden, ik ‘s ochtends heel veel moeite moet doen om uit bed te komen. Waarom doe ik mijzelf dit aan?! Vroeger sliep ik er zelfs slecht van.”

Voor Marjolein Niels, studieleider van Dutch National Opera Academy (onderdeel van het conservatorium van Amsterdam en het Koninklijk Conservatorium Den Haag) was op het podium staan zelfs jarenlang haar beroep. Ze begon haar carrière namelijk als operazangeres. ,,Het was voor mij een uitlaatklep. De verlegenheid die ik onder klasgenootjes soms voelde, was op de planken helemaal weg. Dat merkte ik voor het eerst bij de musical van groep 8. Ik ging naar een muziektheaterschool waar ik me mijn hele pubertijd heb kunnen uitleven. Hier is het idee ontstaan om van zingen en toneel mijn beroep te maken. Ik kwam min of meer per toeval bij een klassiek zangdocent terecht. Zij heeft me gestimuleerd om de operakant op te gaan.”

Haar introversie zat haar tijdens die opleiding wel eens in de weg. ,,Dat is wel moeilijk geweest. De spontaniteit die ik als kind ervaarde op het podium kreeg ineens een hele andere lading. Ik hield me staande door gewoon heel veel te studeren en vocaal steeds beter te worden. Die discipline was ook zeker wel mijn kracht. Maar het laten zien van mezelf op dat podium vond ik altijd wel een lastig aspect.”

Persoonlijk contact

De Amerikaanse Chad Balcom, regionaal directeur bij Russell Investments zou presentaties het liefste helemaal uit de weg gaan. ,,Ik besteed nogal veel tijd aan het schrijven van aantekeningen, het voorbereiden, oefenen. Ik vind het nog steeds best wel eng. Maar als ik me gewoon terugtrek en me op een paar dingen concentreer, lukt het. Als ik eenmaal de voorbereiding heb gedaan en ik sta daar, dan maak ik contact met bepaalde mensen om het persoonlijker te maken. Alsof ik alleen een gesprek met diegene heb. Dat heeft het een stuk eenvoudiger gemaakt. Maar ik ben ook wel eens zo nerveus geweest, dat is de presentatie nauwelijks door kwam. Het is waarschijnlijk beter om een ​​paar andere mensen op het podium erbij te hebben. Het is niet dat ik niet weet waar ik het over heb. Maar het is gewoon niet de omgeving waarin ik me veilig voel.”

Voor Heather Andrews profit center manager in Canada, is het haar grootste droom om als concertpianiste op een podium te staan, maar haar podiumangst houdt haar daarin nog enigszins tegen. ,,Ik krijg faalangst als ik speel. Dat had ik al toen ik klein was, terwijl ik best goed kan spelen. Ik krijg faalangst als de groep mensen te groot is. Als de groep maar uit een paar mensen bestaat, en dat kunnen volstrekte vreemden zijn, dan stoort dat mij niet. Maar naarmate de zaal volloopt, begin ik steeds meer te zweten. Daarom ga ik niet voor een carrière op het podium.” 

Mercedes Bareiro, hoofd personal banking bij een bank in Paraguay, had als kind een nare ervaring waardoor ze niet graag meer sprak in het openbaar. ,,We hebben een gedicht bij onze vlag en de beste leerling mag dat in het openbaar voordragen. Ze vroegen mij toen ik nog maar 9 jaar oud was. Ik wilde niet, maar de lerares hielp me. Ze zei: ‘Ken je het uit je hoofd?’ Ja, ik kende het uit mijn hoofd, want het was een gedicht. Maar ik wilde niet dat ze naar me keken. ‘Kijk niemand aan, kijk omhoog, kijk opzij’, zei de lerares. Sindsdien probeerde ik spreken in het openbaar te vermijden. En als ik het niet kon vermijden, keek ik omhoog.” 

Martin, partner bij een managementconsultancybedrijf uit België, vindt spreken an sich niet zo’n probleem. Hij heeft vooral moeite met spontaan een praatje moeten houden. ,,Ik vond het zelf nooit vervelend om een inhoudelijk verhaal te houden, maar wel als er een diner was waar ik dan de tafelheer was en ik werd gevraagd om even een paar leuke dingen te vertellen. Dat vond ik echt verschrikkelijk. Ik hou liever een ingewikkelde presentatie waar het over de inhoud gaat, dan gewoon even spontaan een paar leuke dingen te zeggen om de mensen welkom te heten. Dat vind ik veel ingewikkelder.”

Tips voor introverte sprekers

Ben je introvert en ga je binnenkort spreken in het openbaar? Een paar tips.

  • Het succes van een introverte spreker valt of staat met een goede voorbereiding. Weet je wat je wilt zeggen en heb je dat ook al een aantal keren geoefend, dan zul je minder snel voor verrassingen komen te staan. Zorg dus dat je je goed voorbereidt.
  • De vele prikkels van spreken in het openbaar kosten een introvert veel energie. Zorg dus dat je goed uitgerust aan je presentatie begint en geef jezelf na de presentatie ook de ruimte om weer even op te laden. Het is normaal dat dit jou meer energie kost dan een extravert.
  • Zorg dat je als introvert bij jezelf blijft. Als je natuurlijke stijl rustig en bedachtzaam is, ga jezelf dan niet forceren om spontaan over te komen. Uiteindelijk zal je publiek aanvoelen dat dat niet echt is. Authenticiteit is altijd sterker.
  • Merk je dat je jezelf in je hoofd vanalles vertelt tijdens het spreken? Bijvoorbeeld dat je spreektempo niet goed is, of dat ze je uit zullen lachen? Schrijf dat soort uitspraken eens op en lees ze vervolgens hardop voor, liefst voorafgaand aan je presentatie. Pas als je dit uitspreekt zul je merken hoe streng je soms voor jezelf kunt zijn en hoe belemmerend deze gedachten kunnen zijn. Kom je hier zelf niet goed uit, dan kan een coach je daar zeker bij helpen.

Meer interviews lezen met introverte leiders? Je vindt ze in mijn boek Introvert Leiderschap.