Vorige
Over de auteur
- Karolien Koolhof is coach voor introverten en hoogbegaafden
- Auteur van het boek Introvert Leiderschap
- Contact
kwetsbaarheid coaching introversie hoogbegaafdheid
Kwetsbaarheid is geen zwakte
Karolien Koolhof •
Laatst zei een coachee tegen me: “Kwetsbaarheid is toch gewoon een soort zwakte?” Ik moest glimlachen, want ik herken dat gevoel. Ook ik heb lang gedacht dat kwetsbaarheid iets was dat je maar beter kon verbergen. Toch weet ik inmiddels dat juist dát niet klopt. De momenten waarop ik het meest ben gegroeid als mens én als coach waren niet de momenten waarop ik alles op een rij had, maar de momenten waarop ik eerlijk durfde te zijn. Over wat me raakte, wat ik moeilijk vond, of waar ik verdriet over voelde.
De Amerikaanse onderzoeker Brené Brown noemt kwetsbaarheid “onzekerheid, risico en emotionele blootstelling.” Geen prettig gevoel, maar volgens haar is het de bron van moed, liefde en creativiteit (Brown, 2012). Kwetsbaarheid is dus niet hetzelfde als in tranen uitbarsten of alles delen. Het gaat over eerlijkheid. Over iets laten zien zonder garantie dat het goed ontvangen wordt. Dat vraagt lef.
Na het overlijden van mijn vader kreeg ik veel kaarten met “sterkte” erop. Lief bedoeld, maar ik merkte dat het woord me niet raakte. Sterkte klinkt als: “Zet je schrap, hou vol.” Terwijl ik juist iets anders nodig had. Niet sterkte, maar zachtheid. Niet harder, maar opener. Sterk zijn is niet: niets voelen. Sterk zijn is: voelen, en er niet van weglopen.
Stress
Psychologisch onderzoek laat zien dat onderdrukte emoties niet verdwijnen, maar zich ophopen in je lichaam en geest. Dat heet expressive suppression. Het verhoogt je stressniveau en verkleint je gevoel van verbondenheid (Gross & Levenson, 1993; 1997).
Daarentegen helpt het juist om woorden te geven aan wat je voelt. Schrijven, praten of reflecteren zorgt voor meer grip en veerkracht (Pennebaker & Smyth, 2016). Dat betekent niet dat je elk gevoel moet delen, maar wel dat je het erkent.
Daarnaast is zelfcompassie essentieel. Kristin Neff (2003) laat zien dat mildheid tegenover jezelf helpt om minder te piekeren en sneller te herstellen. In plaats van jezelf te veroordelen, zeg je eigenlijk: dit mag er zijn.
Op het werk
Kwetsbaarheid speelt niet alleen in persoonlijke situaties. Ook op het werk kom ik het voortdurend tegen. Veel mensen hebben geleerd dat gevoelens daar niet thuishoren. Dat professioneel zijn betekent dat je rationeel, beheerst en oplossingsgericht blijft.
Maar in de praktijk blijkt dat teams juist beter functioneren als er ruimte is om eerlijk te zijn. Amy Edmondson (1999) noemt dat psychologische veiligheid: het vertrouwen dat je niet wordt afgestraft voor het stellen van vragen of het toegeven van fouten.
Kwetsbaarheid is de sleutel daartoe. Een leider die zegt “ik weet het even niet, maar ik wil het graag met jullie onderzoeken” wekt meer vertrouwen dan iemand die doet alsof hij alle antwoorden heeft.
Grenzen
Kwetsbaarheid betekent niet dat je alles moet delen. Brown benadrukt dat het gaat om delen met de juiste intentie en de juiste mensen. Niet om aandacht te krijgen, maar om echt contact te maken.
Dat vraagt bewustzijn: wat deel ik, met wie, en waarom? In mijn eigen proces hielp het om een kleine kring te hebben met wie ik eerlijk kon zijn. Dat maakte het draaglijk.
Ik merk dat kwetsbaarheid niet alleen lucht geeft, maar ook ruimte schept voor anderen. Als ik eerlijk deel dat iets me raakt, nodig ik de ander uit om dat ook te doen. In coachgesprekken gebeurt dat vaak vanzelf: zodra ik iets menselijks deel, ontspant de ander. Kwetsbaarheid verbindt. Niet omdat het mooi is, maar omdat het echt is.
Drie gewoontes
Kwetsbaarheid kun je oefenen, al blijft het ongemakkelijk. Het begint bij eerlijk benoemen wat er echt is. In plaats van “druk” of “gaat wel”, zeggen: “Ik voel me gespannen” of “Ik ben geraakt.” Alleen al dat concreet maken zorgt voor echt contact. Vervolgens helpt het om niet direct iets te willen fixen, maar even bij dat ongemak te blijven en rustig door te ademen. En tot slot: wees mild. Vraag je af wat je een vriend zou gunnen in dezelfde situatie, en zeg dat tegen jezelf.
Kwetsbaarheid is de brug tussen weten en voelen. Tussen alleen en samen. In relaties, op het werk, in leiderschap: overal waar mensen elkaar echt willen begrijpen. Voor mij is kwetsbaarheid de basis van mijn werk als coach. Niet omdat ik alles wil delen, maar omdat ik geloof dat echtheid het begin is van verandering.
Je hoeft niet minder sterk te worden om meer kwetsbaar te zijn. Sterk zijn ís kwetsbaar durven zijn.